Vorig jaar was Nederland voor een paar dagen in de ban van de zestigste verjaardag van Johan Cruijff. Vandaag bereikt Jan van Beveren deze mijlpaal. Dat is toch een felicitatie waard. Happy birthday, Jan.
Bij Jan van Beveren denken veel voetballiefhebbers meteen aan zijn controverse met Johan Cruijff en zijn vlucht uit Zeist, maar het zou leuker zijn om dan spontaan aan een zweefduik te denken. Van Beveren is de beste lijnkeeper die Nederland ooit heeft gehad, waarschijnlijk zelfs de beste doelman, maar het is moeilijk om appels met peren te vergelijken. Van Beveren was in zijn actieve loopbaan een uitzonderlijk sportman, niet alleen een groot talent maar ook erg onbaatzuchtig. Voor de status die PSV in de afgelopen dertig jaar heeft opgebouwd legde hij in het midden van de jaren zeventig het fundament. Hij had ook voor Ajax of Feyenoord kunnen kiezen, maar hij wilde juist het gevecht aangaan met de gevestigde orde. Dat maakte hem zeker niet sympathiek bij de meeste liefhebbers, maar wel geliefd bij zijn fans. Van Beveren gold in de jaren ’70 min of meer als de Che Guevara van Brabant en dat is toch knap voor een geboren Amsterdammer.
Op deze dag is het mooi om drie hoogtepunten van zijn loopbaan terug te halen, want het ging echt niet alleen om het duel met de gevestigde orde (Cruijff c.s.).
In januari 1970 speelt Oranje een van zijn eerste grote wedstrijden in het ‘moderne’ tijdperk op Wembley tegen wereldkampioen Engeland. In Amsterdam troffen beide teams elkaar al een maand eerder en toen wonnen de Engelsen in de slotfase. Bondscoach Kessler, die op het punt staat om afscheid te nemen, geeft zijn ploeg de opdracht om zonder schroom te spelen. Oranje speelt onbevangen en geen Engelsman snapt dat dit team door Bulgarije is uitgeschakeld op weg naar het WK in Mexico. Het blijft 0-0, dankzij een weergaloze Van Beveren, die met prachtige zweefduiken en katachtige saves zijn doel schoon houdt. Uit respect wisselt Gordon Banks zijn keeperstrui met de Nederlandse goalie. De Beef zal het gele shirt jaren dragen, met de Engelse leeuw op de borst. In feite groeit op deze avond het idee dat Oranje het WK in West Duitsland niet mag missen.
In het najaar van 1973 is Van Beveren de aanvoerder van een aanstormend PSV, dat jaren onder de maat heeft gepresteerd maar aan de hand van trainer Rijvers terugklautert naar de top. PSV speelt in eigen huis elke tegenstander overhoop. Tegen Go Ahead Eagles wordt met 10-0 gewonnen. Een week later moeten de Eindhovenaren op bezoek bij Ajax. Er rijden extra supporterstreinen mee. Bij Ajax is Cruijff net vertrokken en de kampioen wankelt. Nu moet het gebeuren. PSV komt voor dankzij Edström, maar Ajax vecht zicht terug. Het wordt 1-1 uit een strafschop. Ajax stormt maar Van Beveren ranselt alles uit zijn doel. In de stromende regen. PSV verlaat voor het eerst in jaren Amsterdam zonder nederlaag, dat is op zich een overwinning. Het zal het begin blijken van een machtswisseling, die pas concreet wordt wanneer Heinz Stuy Van der Kuijlen laat scoren in een bekerduel. Na afloop van de wedstrijd in het Olympisch Stadion blijkt dat Van Beveren de gehele tweede helft met een gebroken lies heeft gespeeld. Niemand van de 50.000 toeschouwers heeft daar iets van gemerkt. Van Beveren is voor negen maanden uitgeschakeld en zal het WK-74 missen, omdat Michels hem niet voldoende hersteltijd gunt.
In het voorjaar van 1978, wanneer Jan van Beveren na een conflict over de belangen van Inter Football binnen Oranje heeft bedankt voor het WK in Argentinië, staat PSV op eenzame hoogte. De ploeg wordt ongeslagen kampioen en gaat op jacht naar de eerste internationale hoofdprijs. In de UEFA Cup is na een zinderend duel met Magdeburg uitgerekend Barcelona de tegenstander. In Eindhoven verslaat PSV de ploeg van Michels en Cruijff met 3-0. De finale ligt voor het grijpen, maar in Barcelona wil Cruijff revanche omdat hij aan de Frederiklaan massaal is uitgefloten. Dit was natuurlijk meer bedoeld als steun voor Van Beveren dan als aanklacht tegen Cruijff, maar boven de Moerdijk werd dat niet helemaal juist ingeschat. Cruijff speelt zijn laatste grote wedstrijd in zijn eerste loopbaan en is weergaloos, daarbij bespeelt hij de Franse scheidsrechter Würtz handig. Barcelona krijgt twee strafschoppen cadeau (Würtz later in zijn autobiografie: ‘Ik wilde Cruijff beschermen tegen zijn landgenoten en gunde hem een mooi afscheid.’). PSV lijkt kopje onder te gaan, maar Van Beveren toont aan dat hij op dat moment de beste doelman van de wereld is met enkele waanzinnige reddingen. Hij ranselt kopballen uit het doel en plukt schoten uit de kruising. Het blijft bij 3-1 en PSV plaatst zich in een kolkend Nou Camp voor de finale. Een kleine maand later poseert Van Beveren trots met de UEFA Cup. Zijn enige internationale hoofdprijs, een half leven geleden.
Jurriaan van Wessem
